✅ مقدمه: چرا باید نکروز رو جدی بگیریم؟
تا حالا به این فکر کردی که یه کار کوچیک مثل تزریق ژل یا فیلر ممکنه چه عوارضی برات داشته باشه؟ خیلی از ماها دنبال زیبایی و جوان‌سازی هستیم و خب کاملاً هم طبیعیه. همه‌مون دوست داریم لب‌هامون خوش‌فرم‌تر بشه، پوست صورتمون صاف‌تر باشه یا خط خنده هامون کم‌رنگ بشه. ولی یه چیزی این وسط هست که خیلی‌ها یا دربارش چیزی نمیدونن یا جدی نمی‌گیرنش: نکروز!
نکروز یه اصطلاح پزشکیه، اما تأثیرش کاملاً ظاهریه. همون چیزی که ممکنه باعث بشه جای تزریقت سیاه یا زخم بشه و حتی پوستت از بین بره. وحشتناک شد؟ آره واقعاً هم هست! اما نترس، اگه اطلاعات کافی داشته باشی و بدونی باید چی کارکنی، خیلی راحت میتونی جلوی این اتفاق رو بگیری یا اگه افتاد، سریعاً درمانش کنی.
اینجا قراره یه بار برای همیشه نکروز رو کامل و خودمونی بفهمیم. از اینکه چی هست، چرا اتفاق میفته، چه شکلیه، با چی اشتباه گرفته میشه و چطور باید جلوش رو گرفت. پس اگه به فکر زیبایی هستی یا حتی فقط کنجکاوی، این مقاله دقیقاً برای توئه رفیق!
شناخت جامع نکروز
تخلیه ژل چیست و چرا اهمیت داره؟
نکروز (Necrosis) در واقع یعنی مرگ غیرقابل‌برگشت سلول‌ها و بافت‌های بدن. این مرگ، مثل مرگ طبیعی سلول‌ها که بدن خودش اونا رو جمع‌وجور میکنه نیست؛ نکروز یه مرگ غیرطبیعیه که با درد، التهاب و حتی تخریب ظاهری همراهه. یعنی وقتی یه ناحیه‌ای از بدنت دچار نکروز میشه، ممکنه پوستت سیاه، سوراخ یا زخمی بشه!
نکروز توی خیلی از بیماری‌های جدی بدن دیده میشه، ولی اخیراً بخاطر افزایش عمل‌های زیبایی، توی پوست و صورت آدم‌ها هم زیاد شده. مخصوصاً بعد از تزریق ژل لب یا بینی، اگر ژل اشتباهی تزریق بشه یا به رگ فشار بیاره، جریان خون اون ناحیه قطع میشه و نکروز شروع میشه.
تصورش رو بکن: یه تزریق ساده لب، که قرار بود قشنگ‌ترت کنه، اگه درست انجام نشه ممکنه تبدیل بشه به یه زخم سیاه که از بین نمیره. ترسناک شد؟ پس باید با دقت بری جلو و بدونی چی به چیه.
✅ نکروز چیست؟
بذار خیلی ساده برات بگم. بدن ما پر از سلول و رگ‌های خونه. خون وظیفه داره اکسیژن و مواد غذایی رو برسونه به همه‌جای بدن. حالا اگه یه جایی از بدن، مثلاً یه تیکه پوست لب یا گونه، خون بهش نرسه، اون قسمت شروع میکنه به مُردن. این مرگ سلولی رو میگن نکروز.
یعنی نکروز همون مرگ زودرس سلوله که بخاطر قطع‌شدن جریان خون ایجاد میشه.
اگه بخوای یه مثال تصویری بزنی، مثل وقتی میوه‌ای که پوستش زخمی شده، اون قسمت شروع میکنه به سیاه‌شدن، خشک‌شدن و بعد پوسیده میشه. حالا فکر کن همین اتفاق روپوست صورت آدم بیفته
نکروز معمولاً سریع اتفاق نمیفته، ولی به‌محض اینکه جریان خون قطع بشه، سلول‌ها شروع میکنن به نابودشدن. اگه همون لحظه کسی متوجه نشه و اقدامی نکنه، ممکنه پوست به‌کلی از بین بره یا زخمش دائمی بمونه.
نکته مهم: فرق نکروز با یک کبودی ساده اینه که نکروز از درون داره پوست رو می‌میرونه؛
کبودی فقط خون زیر پوست جمع میشه و بعد جذب میشه. پس اگه جایی دیدی تیرگی داره بزرگ میشه، درد زیاد و بی‌حسی داره، حتماً باید بری سراغ پزشک.
✅ نکروز کجا بیشتر اتفاق میفته؟
نکروز میتونه توی همه جای بدن پیش بیاد، ولی توی حوزه زیبایی، بیشتر در این نقاط دیده میشه:
لب‌ها: به‌خاطر رگ‌های ظریف و حساسش
بینی: چون رگ‌های تغذیه‌کننده‌اش محدود و نزدیک سطح هستن
پیشانی و اطراف چشم: خطرناک‌ترین ناحیه برای تزریق اشتباه
گونه و چانه: مخصوصاً وقتی فیلر یا ژل با فشار زیاد تزریق بشه
✅ چه زمانی بعد از تزریق ممکنه نکروز اتفاق بیفته؟
گاهی بلافاصله بعد از تزریق مشخص میشه (یعنی فرد درد شدید، سفیدشدن یا بی‌حسی حس میکنه)، ولی گاهی هم تا چند ساعت بعد هیچ علامتی نداره. برای همین اگه بعد از تزریق یه ناحیه خیلی دردناک بود یا پوستش رنگ غیرعادی گرفت، باید سریع اقدام کرد.
✅ چه کسانی بیشتر در معرض نکروز هستن؟
افرادی که سابقه بیماری‌های عروقی یا قلبی دارن
دیابتی‌ها
افراد سیگاری
کسانی که توسط افراد غیرمتخصص تزریق انجام میدن
استفاده از ژل‌های تقلبی یا بی‌کیفیت
نکروز چرا ترسناک و مهمه؟
چون ممکنه باعث تخریب دائمی بافت بشه! یعنی اگه لب یا بینیت دچار نکروز بشه و به‌موقع درمان نشه، ممکنه قسمتی از پوست از بین بره، جای زخم بمونه یا حتی نیاز به جراحی بازسازی پیدا کنی. مخصوصاً لب، چون مرکز توجه صورته، اگه زخم و سیاهی روش بمونه واقعاً اذیت‌کننده میشه.
جمع‌بندی این بخش:
نکروز یعنی مرگ غیرطبیعی سلول‌ها که معمولاً به‌خاطر نرسیدن خون اتفاق میفته. توی دنیای زیبایی، این اتفاق میتونه بعد از تزریق فیلر، ژل یا هر نوع پرکننده دیگه رخ بده و باعث مشکلات جدی پوستی بشه. شناخت اولیه از نکروز کمک میکنه تا بتونی بهتر تصمیم بگیری که کجا بری، به کی اعتماد کنی و اگه یه وقت مشکلی پیش اومد، سریع عمل کنی.
بخش دوم: علائم نکروز، علت‌ها، انواع و شایع‌ترین نکروز در زیبایی
✅ علائم نکروز: از کجا بفهمیم پوست داره میمیره؟
اگه تزریق انجام دادی یا قراره انجام بدی، باید خیلی خوب با این علائم آشنا باشی. چون نکروز هرچی زودتر تشخیص داده بشه، درمانش راحت‌تر و بدون عارضه است. پس این لیستو با دقت بخون و به‌خاطر بسپار:
تغیر رنگ پوست: اولین نشونه‌ای که به چشم میاد، تغییر رنگ پوسته. ممکنه محل تزریق اول سفید بشه (به‌خاطر قطع جریان خون)، بعد کمکم بنفش، تیره یا حتی سیاه. این با کبودی فرق داره، چون معمولاً یه الگوی عجیبی داره و کوچیک نمیشه، بزرگ‌تر هم میشه.
درد زیاد و غیرعادی: دردی که عادی نیست. مثلاً وقتی لب رو تزریق می‌کنی، یه کمی درد طبیعیه، ولی اگه دردش به‌طور ناگهانی زیاد بشه، تیر بکشه یا همراه با سوزش باشه، باید حساس بشی.
بی‌حسی یا گزگز: اگه یه ناحیه‌ای از صورتت حس نداره یا گزگز میکنه، یعنی عصب یا خونرسانی اون قسمت درگیر شده.
تورم شدید یا ناصاف: گاهی یه طرف لب یا بینی خیلی باد میکنه یا شکلش غیرعادی میشه، که نشونه انسداد خونه.
پوسته‌پوسته شدن یا زخم شدن پوست: در مراحل پیشرفته‌تر، پوست مثل وقتی میسوزه پوسته‌پوسته میشه یا حتی زخمش باز میشه.
✅ علت‌های نکروز در حوزه زیبایی
نکروز ممکنه به دلایل مختلفی ایجاد بشه، ولی توی بحث زیبایی بیشتر با این دلایل طرفیم:
تزریق اشتباه: اگه تزریق داخل یه رگ انجام بشه یا باعث فشار روی رگ بشه، خون نمیرسه و نکروز اتفاق میفته.
حجم زیاد ژل یا فشار بالا: تزریق با سرعت زیاد یا مقدار زیاد ژل ممکنه رگ رو ببنده.
ژل بی‌کیفیت: بعضی مواد ارزون قیمت یا تقلبی، ساختار فیزیکی‌شون باعث بسته‌شدن عروق میشه.
تکنیک غلط : اگه تزریق با زاویه یا ابزار نادرست انجام بشه، احتمال نکروز بالا میره.
بیماری‌های زمینه‌ای: مثلاً دیابت، اختلالات گردش خون، مشکلات قلبی یا حتی استعمال سیگار میتونه باعث کاهش خونرسانی بشه و احتمال نکروز رو بالا ببره.
✅ انواع نکروز: فقط یکی نیست، چند مدل داره!
نکروز رو نمیتونیم فقط یه چیز ساده بدونیم، چون توی پزشکی چندین نوع مختلف داره. هر کدوم هم توی یه شرایط خاص به‌وجود میان. ولی خب بعضی از اونا توی زیبایی اهمیت بیشتری دارن. بریم سراغ مهم‌ترین انواع نکروز:
1. نکروز انعقادی (Coagulative Necrosis)
اینو بیشتر توی اندام‌هایی مثل قلب و کلیه می‌بینیم. علتش معمولاً کمبود اکسیژنه. توی زیبایی خیلی رایج نیست، ولی شبیه‌ترین نوعه به چیزی که توی پوست رخ میده.
2. نکروز مایع‌شونده (Liquefactive Necrosis)
اینجا بافت کاملاً نرم و مایع میشه، مثل اتفاقی که توی مغز یا آبسه‌ها میفته. ممکنه اگه نکروز شدید و عفونی بشه، با این فرم ادامه پیدا کنه.
3. نکروز چربی (Fat Necrosis)
بیشتر در بافت‌های چربی، مثلاً توی سینه یا باسن بعد از ضربه یا تزریق زیاد. ممکنه در تزریق‌های حجیم مثل تزریق چربی دیده بشه.
4. نکروز فیبرینوئید (Fibrinoid Necrosis)
در بیماری‌های خودایمنی رخ میده، مثل لوپوس. کمتر توی زیبایی دیده میشه ولی در بعضی واکنش‌های ایمنی بدن به ژل‌ها ممکنه رخ بده.
5. نکروز گانگرن (Gangrenous Necrosis)
بدترین نوع نکروزه! اگه نکروز درمان نشه، میتونه تبدیل به گانگرن بشه و کل اون ناحیه رو از بین ببره. معمولاً در پا یا انگشت‌ها دیده میشه، ولی توی صورت هم ممکنه در موارد خیلی شدید رخ بده.
✅ شایع‌ترین نوع نکروز در عمل‌های زیبایی
تو دنیای زیبایی، نکروز بیشتر در نواحی‌ای دیده میشه که خونرسانی ضعیف‌تری دارن یا رگ‌هاشون حساس‌ترن. این نقاط شامل:
لب‌ها: یکی از پرریسک‌ترین نواحی! چون رگ‌های لب زیاد، نازک و سطحی هستن. تزریق اشتباه ژل یا فیلر میتونه سریعاً باعث نکروز لب بشه.
بینی: به‌خصوص ناحیه نوک بینی که رگ‌های کمی داره. تزریق داخل این رگ‌ها باعث سفید شدن، درد و نکروز سریع میشه.
پیشانی و بین ابروها: نقاطی هستن که اگه ژل وارد رگ بشه، حتی ممکنه خطر نابینایی هم ایجاد بشه. البته اون یه بحث جداس ولی بدون شک نکروز هم توش هست.
✅ چرا لب بیشتر دچار نکروز میشه؟
رگ‌های خونی لب پیچ‌خورده و سطحین
ناحیه پرخون اما بسیار حساسه
بعضی تکنسین‌ها به‌جای کانولا از سرنگ تیز استفاده میکنن
فشار زیاد تزریق ژل باعث بسته‌شدن رگ میشه
وقتی فرد ژل ارزون قیمت بزنه یا مراقبت بعد تزریق نداشته باشه.
✅ چه زمانی بعد از تزریق ممکنه نکروز اتفاق بیفته؟
از همون لحظه تزریق تا چند ساعت بعد ممکنه علائم ظاهر بشه. بعضی وقت‌ها حتی ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد هم علائمش میاد. اگه بعد از تزریق حس کردی:
• یه نقطه سفید شده
• درد غیرعادی داری
• پوست بی‌حس یا یخ شده
• یا تغییر رنگ ایجاد شده
بلافاصله باید بری پیش پزشک متخصص زیبایی که بتونه جریان خون رو برگردونه.
درمان فوری نکروز: سریع باشی نجات پیدا می‌کنی!
اگه زود متوجه بشی، میشه با تزریق هیالورونیداز (برای حل‌کردن ژل)، کمپرس گرم، ماساژ ناحیه و داروهای ضدالتهاب یا آنتی‌بیوتیک از نکروز جلوگیری کرد. اما اگه دیر بجنبی، ممکنه زخم شدید بشه و حتی نیاز به جراحی بازسازی باشه!
بخش سوم: تفاوت‌ها – نکروز چه فرقی با چیزای دیگه داره؟
1. فرق نکروز و فیبروز چیه؟
نکروز: مرگ سلول‌ها و بافت‌هاست. یعنی سلول از بین میره و جای سالمش ممکنه زخمی، سیاه یا پوسته‌پوسته بشه.
فیبروز: عکس نکروزه! یعنی بدن میاد اون ناحیه‌ای که آسیب‌دیده رو با یه بافت سفت و غیرعادی (مثل بافت زخم یا چسبندگی) ترمیم میکنه. به این میگن فیبروز.
خودمونی بگم:
نکروز یعنی بافت میمیره
فیبروز یعنی بدن بافت مُرده یا آسیب‌دیده رو با یه چیزی مثل چسب‌زخم سفت جایگزین میکنه.
مثلاً بعد از یه نکروز، ممکنه اون ناحیه دچار فیبروز بشه و همیشه یه بافت سفت و خشک زیر پوست باقی بمونه.
2. فرق نکروز و آپوپتوز چیه؟
نکروز: یه مرگ خشن، دردناک و غیرقابل کنترله. معمولاً همراه با التهاب، تورم و آسیب به بافت اطرافه. یعنی بدن نمی‌خواست، ولی اتفاق افتاد.
آپوپتوز: مرگ برنامه‌ریزی شده سلول‌هاست. بدن خودش تصمیم میگیره یه سری سلول رو حذف کنه چون پیرشدن یا دیگه کاربرد ندارن. بدون درد و بی‌سروصدا.
خودمونی بگم:
نکروز یعنی یه جور قتل سلولی!
آپوپتوز یعنی مرگ طبیعی و محترمانه
نکروز خطرناکه، ولی آپوپتوز مفیده و همیشه داره توی بدن اتفاق میفته. مثلاً وقتی پوستت لایه‌برداری میشه، سلول‌های قدیمی با آپوپتوز حذف میشن.
3. فرق کبودی با نکروز چیه؟
کبودی (هماتوم): جمع‌شدن خون زیر پوست بخاطر آسیب به رگ‌هاست. معمولاً رنگش از بنفش شروع میشه و کمکم زرد یا سبز میشه و بعد هم جذب بدن میشه.
نکروز: خون اصلاً نمیرسه! یعنی برعکس کبودی که پرخونه، تو نکروز بافت گرسنه میمونه و میمیره.
فرقش اینه که:
کبودی درد زیادی نداره، ولی نکروز خیلی دردناک یا بی‌حسه
کبودی کوچیک میشه و خوب میشه
نکروز بزرگ‌تر میشه و ممکنه زخم یا سیاهی دائمی بذاره
یه اشتباه رایج اینه که بعضیا فکر میکنن نکروز همون کبودیه، واسه همین دیر میرن دکتر و اون موقع دیگه دیر شده!
4. فرق نکروز و گانگرن چیه؟
نکروز: همون مرگ سلولی توی یه ناحیه کوچیکه. مثلاً فقط لب یا یه تیکه از بینی.
گانگرن (Gangrene): یه جور نکروزه ولی خیلی گسترده‌تر و شدیدتره. یعنی نکروز از یه ناحیه شروع شده و به بقیه جاها سرایت کرده. گانگرن معمولاً با عفونت هم همراهه و حتی ممکنه نیاز به قطع عضو پیدا کنه.
خودمونی بگم:
نکروز یه زخمه، گانگرن یه فاجعه!
اگه نکروز جدی گرفته نشه، میتونه تبدیل به گانگرن بشه و اون‌وقت دیگه درمان خیلی سخت‌تر میشه.
جمع‌بندی این بخش:
| مقایسه | نکروز | فیبروز | آپوپتوز | کبودی | گانگرن |
|---|---|---|---|---|---|
| چی هست؟ | مرگ سلول‌ها | ترمیم غیرطبیعی بافت | مرگ طبیعی سلول | نشت خون زیر پوست | نکروز گسترده با عفونت |
| دردناک؟ | بله | نه | نه | معمولاً نه | خیلی زیاد |
| قابل برگشته؟ | نه | نه | بله | بله | سخت و پیچیده |
| نتیجه ظاهری | زخم، سیاهی | سفتی پوست | بدون علامت | رنگ بنفش/زرد | پوسیدگی و بوی بد |
| خطرناک؟ | بله | نه | نه | نه | شدیداً بله |
بخش آخر: اگر جای تو بودم، این کارا رو می‌کردم…
اگه بخوای بدونی یکی مثل من، که هم اطلاعات علمی داره هم عاشق زیباییه، بخواد بره تزریق یا فیلر انجام بده، دقیقاً چطوری خودشو از نکروز نجات میده؟ خب بشین که برات بگم، بدون روتوش، بی‌پرده، همونی که خودمم انجام میدم:
اول از همه: فقط پیش متخصص زیبایی با مجوز رسمی میرم
نه آرایشگاه، نه کلینیک‌های بدون نام‌ونشان، نه تخفیف عجیب‌غریب تو دیوار یا اینستا. زیبایی رو از جایی نمی‌خرم که قراره با پوست و خونم بازی کنه.
قبل از تزریق، تحقیق می‌کنم
اسم ماده‌ای که قراره تزریق بشه رو می‌پرسم، سرچ می‌کنم، حتی عکسش رو تو گوگل ایمیج می‌زنم ببینم تقلبی نباشه. ژل ارزون مساوی با بازی مرگ و نکروزه!
با دکتر درباره رگ‌های صورتم حرف می‌زنم
خجالت نمی‌کشم بگم: «آیا از آناتومی صورت من آگاهی کامل دارین؟»
دکتر واقعی از این سؤال‌ها ناراحت نمیشه، خوشحال هم میشه که با یه آدم آگاه طرفه.
علائم نکروز رو مثل جدول‌ضرب حفظم!
هر لحظه که دیدم یه چیز غیرعادیه:
– درد تیز
– سفیدی بیش از حد
– بی‌حسی
– تورم ناجور
بلافاصله میرم کلینیک یا تماس فوری با دکتر.
هیچ‌وقت تنها تزریق نمی‌کنم!
همیشه با یه نفر میرم که اگه بعدش حالم بد شد یا نکروز اتفاق افتاد، کمکم کنه. گاهی هم آدم تو استرس خودش نمی‌فهمه چه بلایی داره سرش میاد.
مراقبت بعد تزریق مثل قرآن شب امتحان
کمپرس گرم، نخوابیدن روی ناحیه تزریق‌شده، دوری از فشار، آرایش‌نکردن همون روز… همه‌شو دقیق انجام میدم. زیبایی بدون مراقبت مساوی با فاجعه است.
به حس بدنم اعتماد می‌کنم
بدن همیشه بهم سیگنال میده. اگه جایی درد غیرعادی داشت، یا یه حال بدی حس کردم، منتظر نمی‌مونم. فوراً پیگیری.
با کسی که نکروز شده، حرف می‌زنم
اینم خیلی مهمه. اگه کسی رو دیدم که نکروز داشته، ازش می‌پرسم چی شد؟ چرا؟ چه کاری کرد که بدتر شد؟ این تجربیات واقعی از صد تا مقاله باارزش‌تره.
هرگز «خوددرمانی» نمی‌کنم!
پماد، ماساژ، کمپرس… تا دکتر نگفته، هیچ کاری نمی‌کنم. چون ممکنه باعث بدتر شدن نکروز بشم و عفونت درست کنم.
ذهنیتم رو درست می‌کنم:
زیبایی یه فراینده، نه یه معجزه یه‌شبه. اگه یه چیز تخفیف‌دار یا سریع قراره منو قشنگ کنه، بدون شک یه جای کارش میلنگه. زیبایی واقعی = آگاهی + صبر + انتخاب درست.
❓ سوالات متداول درباره نکروز بعد از تزریق ژل و فیلر
نکروز یعنی بافت‌مردگی. بعد از تزریق ژل، اگه رگ خونی مسدود بشه و خون نرسه، اون ناحیه میمیره و سیاه یا سفید میشه. اینو بهش میگن نکروز.
بیشترین موارد نکروز در لب‌ها، بینی، گونه و زیر چشم گزارش شده. چون این نواحی پر از رگ‌های مهم و سطحی هستن.
اولین علائم شامل درد شدید، بی‌حسی، سفید شدن پوست، سرد شدن ناحیه و بعضی وقتا تغییر رنگ (بنفش یا آبی) هست. اگه دیدی همچین چیزایی شد، سریع برو پیش پزشک!
بله، اگه زود تشخیص داده بشه با تزریق آنزیم، ماساژ تخصصی و مراقبت دقیق قابل درمانه. ولی اگه دیر بجنبی، ممکنه جای زخم یا اسکار بمونه.
اگه قبل تزریق آناتومی صورتت رو بررسی کرد، از سونوگرافی استفاده کرد یا آنزیم آماده کنار دستش بود، یعنی پزشک حرفه‌ایه و نکروز رو جدی میگیره.
دکتر امین جعفری
جراح و متخصص پوست و مو و زیبایی و لیزر و بیماری های آمیزشی
